AKTUALNOŚCI

Kapitele cerkwi św. Olgi Kijowskiej

1 kwietnia 2020

Kapitele cerkwi św. Olgi Kijowskiej

Wymiary:  227,5 cm x 94 cm; x 94 cm

Materiał: piaskowiec, granit, marmur.

Zbiory Mt 5,14

Kiedy chodziłem do szkoły Wojciecha Górskiego, jedynej wtedy w Warszawie z wykładowym językiem polskim, na placu Saskim kończono budowę soboru, czyli prawosławnej katedry, pod wezwaniem Aleksandra Newskiego. Ta cerkiew, poprzedniczka Pałacu Kultury i Nauki, miała być dla Polaków po wieczne czasy znakiem, że tu rządzi imperium, car. Przy budowie usypano pryzmę żwiru. My, polscy uczniowie, usiłowaliśmy tę górę zdobyć. Naprzeciw stawali  synowie oficerów i żołnierzy zaborczego garnizonu rosyjskiego. Za każdym razem walczyliśmy zapamiętale. Raz Ruscy oberwali mi rękaw i ciotka mnie skrzyczała, bo musiała go przyszywać.

Prymas Stefan Wyszyński, 2 czerwca 1979 r.

Sobór Aleksandra Newskiego przy pl. Saskim (obecnie pl. Piłsudskiego) 

Po upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów na ziemiach zabranych przez Rosję podczas rozbiorów religią dominującą zostało prawosławie – oficjalne wyznanie rosyjskiego imperium i władających nim Romanowów. W Warszawie w ramach procesów rusyfikacyjnych postawiono kilkadziesiąt prawosławnych miejsc kultu, na czele z olbrzymim soborem Aleksandra Newskiego przy pl. Saskim (obecnie pl. Piłsudskiego) oraz cerkwią św. Olgi Kijowskiej przy ul. Huzarskiej (obecnie ul. 29 Listopada).

Działania derusyfikacyjne rozpoczęły się w Warszawie w 1915 r. i trwały aż do połowy lat 20. Usunięto rosyjskie napisy, zburzono pomniki i część cerkwi, na czele z soborem Aleksandra Newskiego. Zlikwidowano wszystkie kaplice w gmachach publicznych oraz na dworcach kolejowych.

W zbiorach Mt 5,14 znajdują się kolumny, będące pozostałością po cerkwi garnizonowej pw. św. Olgi Kijowskiej, wzniesionej w latach 1902-1903 przy finansowym wsparciu cara Mikołaja II. Cerkiew służyła żołnierzom Grodzieńskiego Pułku Huzarów Lejbgwardii. Opustoszała, kiedy oddział opuścił miasto w 1915 r. Niszczejącą cerkiew rozebrano w 1915 r.