AKTUALNOŚCI

POŻEGNANIE Z PANIĄ MARIĄ

19 sierpnia 2022

Pożegnaliśmy śp. Marię Mirecką-Loryś (1916-2022), weterankę podziemia niepodległościowego, komendantkę Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet i długoletnią działaczkę polonijną. Zmarła w wieku 106 lat, spoczęła na Starych Powązkach w Warszawie, w uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli przedstawiciele Mt 5,14 | Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego. W 1943 r. Maria Mirecka brała udział wspólnie z Karolem Wojtyłą w tajnych ślubowaniach młodzieży akademickiej na Jasnej Górze.

Maria Mirecka urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie jako siódme dziecko z ośmiorga rodzeństwa. Jej braćmi byli m.in. Adam Mirecki (komendant Okręgu Lubelskiego NOW, rozstrzelany w 1952 r. przez komunistów), x. kanonik Bronisław Mirecki (legendarny duszpasterz Podola i Wołynia) oraz mec. Leon Mirecki (znany prawnik i długoletni więzień polityczny PRL).

Pseudonim „Marta”

W 1937 r. ukończyła gimnazjum w Nisku i podjęła studia na wydziale prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wojna przerwała jej plany naukowe i zawodowe, śladem starszego rodzeństwa zaangażowała się w działalność konspiracji narodowej. Należała do ścisłego kierownictwa podziemia narodowego w Centralnym Okręgu Przemysłowym w latach 1939-1945.

Wiosną 1940 r. została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Po scaleniu NOW z AK awansowała na kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Używała pseudonimu „Marta”.

Reprezentant Krakowa i reprezentantka Lwowa

W 1943 r. na Jasnej Górze uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów, jakie podczas pielgrzymki w 1936 r. złożyła polska młodzież akademicka. „W 1943 r. mieliśmy Ślubowania Jasnogórskie w Częstochowie” – wspominała po latach. „Było nocne czuwanie, uczestniczyło 36 osób. W nocy odsłonięto cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a my składaliśmy ślubowania. Na drugi dzień była Msza, złożyliśmy podpisy. To wszystko zostało zamknięte w skarbcu. Był tam też Karol Wojtyła. Gdy został papieżem, przysłał mi kopię tamtych podpisów, no i poproszono o wspomnienia. Wzruszona czytałam… Karol Wojtyła – reprezentant Krakowa… Maria Mirecka – reprezentantka Lwowa…”.

Spotkanie, które wspominała Maria Mirecka-Loryś, nawiązywało do wielkiej pielgrzymki akademickiej z maja 1936 r., podczas której młodzież złożyła uroczyste ślubowania z obietnicą ich corocznego odnawiania. Okupacyjne pielgrzymki konspiracyjnych studentów odbywano każdego roku, uczestniczyli w nich delegaci z Częstochowy, Krakowa, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy i Wilna. Jak wspominał ich uczestnik i organizator, prof. Dariusz Kaczmarczyk, „po skończonych nabożeństwach, po godz. 17, ojcowie paulini zamykali wejście do bazyliki i kaplicy, w której pozostawiali tylko uczestników akademickiej pielgrzymki. Bez uroczystych fanfar, w głębokiej ciszy i modlitewnym skupieniu, bardzo wolno odsłaniał się specjalnie na tę uroczystość cudowny obraz matki Bożej. Była to niesamowita chwila, głęboko wzruszająca. Po odmówieniu modlitw, napięcie psychiczne i emocjonalne podwyższała jeszcze czytana przez ks. Tadeusza Jachimowskiego patriotyczna i aktualna w treści sentencja, po czym następował akt powtórzenia ślubowań„:

Wielka Boga-Człowieka Matko, Najświętsza Dziewico!

My młodzież akademicka z całej Polski zebrana, prawowierni spadkobiercy odwiecznej praojców naszych pobożności, upadając do stóp Twoich przenajświętszych, Ciebie Matkę Bożą i Królową Korony Polskiej obieramy na wieczne czasy za Matkę i Patronkę Młodzieży Akademickiej i oddajemy pod Twoją przemożną opiekę wszystkie wyższe Uczelnie i Polskę całą. Wsłuchani bowiem w mocarne głosy wielkiej przeszłości naszej, wpatrzeni w świetlane obrazy chwały narodowej, wierzymy mocno, że Ojczyzna miła wtedy tylko szczęśliwą i potężną będzie, gdy przy Tobie i Synu Twoim jako córa najlepsza wytrwa na wieki.

Przyrzekamy przeto i ślubujemy Chrystusowi Królowi i Tobie Królowej Naszej, Patronce Polskiej Młodzieży Akademickiej, że zawsze i wszędzie stać będziemy przy Świętej Wierze Kościoła Katolickiego w synowskiej uległości dla Stolicy Apostolskiej.

Przyrzekamy i ślubujemy, że wiary naszej bronić i według niej rządzić się będziemy w życiu osobistem, rodzinnem, społecznem, narodowem, państwowem.

Przyrzekamy i ślubujemy, że z wszelką usilnością szerzyć będziemy cześć i nabożeństwo dla Ciebie; że każdego roku w uroczystej pielgrzymce przychodzić będziemy na Jasną Górę, jak wybrani synowie Twoi do stóp Matki naszej umiłowanej.

Tak nam dopomóż Bóg i Ty Bogarodzico Dziewico, Bogiem sławiona Maryjo!

Maryjo, Patronko Polskiej Młodzieży Akademickiej, módl się za nami!

Przybyliśmy tu potajemnie

Każda doroczna pielgrzymka młodzieży akademickiej dokumentowana była kartą pamiątkową. W 1943 r. był na niej następujący zapis:

W 7-mą Rocznicę Pierwszych Uroczystych Ślubowań Akademickich – dnia 23 maja 1943 – ożywieni niespożytą wiarą w tryumf sprawiedliwości dziejowej – pełni nadziei na bliski już kres cierpień naszego męczeńskiego narodu – w obliczu Boga i Matki Jego a naszej Królowej – My Polska Młodzież Akademicka – zgromadzeni u stóp Jasnej Góry ponawiamy uroczyście Nasze Śluby.

Figurowały pod tym aktem 33 własnoręczne podpisy, w tym także autografy Marii Mireckiej oraz Karola Wojtyły, który składał śluby także rok wcześniej. W 1979 r., już jako papież Jan Paweł II, wspominał u stóp Jasnogórskiej Pani: „Pamiętam audiencję, jakiej udzieliłaś mi wraz z innymi kolegami, gdy przybyliśmy tutaj potajemnie jako przedstawiciele młodzieży akademickiej w czasie okupacji, by podtrzymać ciągłość pielgrzymek akademickich na Jasną Górę, które rozpoczęły się w pamiętnym roku 1936”.

Tymczasem wiosną 1945 r. Maria Mirecka została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet. Po wojnie wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W sierpniu 1945 r. została aresztowana i więziona w Rzeszowie, Krakowie i Warszawie. We wrześniu 1945 r. na mocy amnestii została zwolniona. Zagrożona ponownym aresztowaniem, podając się za obywatelkę Luksemburga, w grudniu 1945 r. opuściła Polskę, docierając do obozu 2. Korpusu generała Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego przyszłego męża, oficera rezerwy Henryka Lorysia. W październiku 1946 r. wyjechali razem do Anglii, a w styczniu 1952 r. do USA. Zaangażowała się tam w pracę w organizacjach polonijnych: działała w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Po latach emigracyjnej tułaczki powróciła do Polski. Została uhonorowana wieloma wysokimi odznaczeniami państwowymi, w tym m.in. Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Maria Mirecka-Loryś zmarła 29 maja 2022 r. w wieku 106 lat.

Artykuł został opracowany m.in. z wykorzystaniem artykułów Stefana Gniazdowskiego «Ślubowania akademickie w latach 1936-1944 w oczach seniora» («Glaukopis» 2007, 9-10) i Krzysztofa Kaczmarskiego «Saga rodu Mireckich» («Biuletyn IPN» 2007, 8-9) oraz książki o. Janusza Zbudniewka OP «Jasna Góra w latach okupacji hitlerowskiej» (Częstochowa 1991).

fot. UdSKiOR